Tin tứcNgày: 20-06-2025 bởi: TRƯƠNG THỊ TUYẾT KHOA
Cadmi trong nước sinh hoạt: Mối nguy hại thầm lặng và cách nhận biết
1. Cadmi là gì?
Cadmi (ký hiệu hóa học: Cd) là một kim loại nặng độc hại, thường được tìm thấy trong tự nhiên dưới dạng hợp chất, không tồn tại ở dạng nguyên chất. Nó thường có mặt trong:
Quá trình mạ điện, luyện kim, sản xuất pin (pin Ni-Cd).
Phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, nhựa PVC.
Khí thải công nghiệp, khói thuốc lá, và tro bụi từ n hà máy.
Trong môi trường nước, Cadmi có thể thấm vào nguồn nước ngầm hoặc nước sinh hoạt do:
Nước thải từ nhà máy không xử lý đạt chuẩn.
Ăn mòn từ ống dẫn kim loại cũ.
Rò rỉ từ bãi rác công nghiệp hoặc đất nông nghiệp nhiễm kim loại nặng.
2. Nước nhiễm Cadmi có nguy hiểm không?
Câu trả lời là rất nguy hiểm, bởi Cadmi tích lũy lâu dài trong cơ thể người, gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe:
Gây tổn thương thận: Cadmi làm hỏng mô ống thận, giảm chức năng lọc và bài tiết.
Làm yếu xương: Cadmi ngăn cản hấp thu canxi, gây loãng xương, gãy xương tự phát.
Gây bệnh về phổi: Nếu hít phải hơi Cadmi, có thể dẫn đến viêm phổi, phù phổi, ung thư phổi.
Tích lũy lâu dài trong gan và xương: Làm suy giảm miễn dịch và gây đột biến tế bào.
Tiêu chuẩn cho phép:
Theo QCVN 01-1:2018/BYT của Bộ Y tế Việt Nam, giới hạn hàm lượng Cadmi tối đa trong nước uống là 0,003 mg/L.
3. Cách nhận biết nước nhiễm Cadmi
Nước nhiễm Cadmi không có màu, không mùi và không vị đặc trưng, nên rất khó nhận biết bằng giác quan thông thường. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu gián tiếp bạn có thể lưu ý:
Biểu hiện vật lý:
Nước để lâu có thể xuất hiện cặn lắng màu xám hoặc trắng đục (khi Cadmi kết tủa).
Vị hơi chát, đắng nhẹ, đặc biệt khi đun sôi.
Yếu tố môi trường đáng nghi ngờ:
Nhà ở gần khu công nghiệp, đặc biệt là nhà máy sản xuất pin, sơn, mạ điện.
Sống gần khu chôn lấp rác thải công nghiệp, bãi tro xỉ nhiệt điện.
Cách kiểm tra chính xác:
Sử dụng bộ test Cadmi chuyên dụng (có bán trên thị trường, tuy độ chính xác hạn chế).
Gửi mẫu nước đến phòng thí nghiệm hoặc trung tâm kiểm định chất lượng nước để xét nghiệm chuyên sâu.
4. Dấu hiệu nhiễm Cadmi ở người
Cadmi xâm nhập vào cơ thể qua nước uống, thực phẩm bị nhiễm, hoặc hít phải bụi chứa Cadmi. Dấu hiệu nhiễm thường không xuất hiện ngay, mà diễn tiến âm thầm, gây nguy hại theo thời gian.
Giai đoạn đầu (nhiễm nhẹ):
Mệt mỏi, suy nhược kéo dài dù không làm việc nặng.
Rối loạn tiêu hóa: chán ăn, buồn nôn, đau bụng nhẹ.
Đau đầu, chóng mặt, mất ngủ.
Nhiễm mạn tính (tích tụ lâu ngày):
Đau nhức xương, yếu cơ, dễ gãy xương.
Rối loạn chức năng thận: tiểu đêm nhiều, phù mặt và chân.
Suy giảm trí nhớ, mất khả năng tập trung.
Trong trường hợp nặng, Cadmi có thể gây ung thư phổi, ung thư tuyến tiền liệt.
Đặc biệt nguy hiểm với trẻ em và thai phụ, vì Cadmi ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển hệ thần kinh và nội tiết.
5. Phòng ngừa và xử lý nước nhiễm Cadmi
Nếu nghi ngờ nguồn nước bị nhiễm Cadmi, bạn nên thực hiện các biện pháp sau:
Xử lý tại nhà:
Hệ thống lọc RO (Reverse Osmosis): Loại bỏ được hầu hết kim loại nặng, bao gồm Cadmi.
Lọc hấp phụ bằng than hoạt tính hoặc nhôm hoạt hóa.
Sử dụng vật liệu trao đổi ion để “hoán đổi” ion Cadmi bằng ion an toàn.
Kiểm tra định kỳ nguồn nước:
Gửi mẫu nước kiểm nghiệm ít nhất mỗi 6 tháng/lần.
Nên xét nghiệm chuyên sâu nếu nhà gần khu công nghiệp.
Không dùng nước nghi nhiễm để ăn uống:
Dùng nước đóng chai uy tín tạm thời trong lúc chưa có giải pháp xử lý.
Đun sôi không loại bỏ được Cadmi, thậm chí có thể làm tăng nồng độ do bay hơi nước.
Báo chính quyền địa phương hoặc đơn vị môi trường:
Nếu nghi ngờ nước nhiễm Cadmi do nguồn xả thải bất hợp pháp từ nhà máy, hãy báo cơ quan chức năng để kiểm tra.
6. Kết luận
Cadmi là một trong những kim loại nặng nguy hiểm nhất mà con người có thể tiếp xúc qua đường nước uống. Tích lũy Cadmi trong cơ thể gây ra hàng loạt bệnh lý nghiêm trọng về thận, phổi, xương và ung thư.
Việc chủ động kiểm tra chất lượng nước, sử dụng hệ lọc đạt chuẩn và theo dõi sức khỏe định kỳ là chìa khóa để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi mối nguy thầm lặng này.
